Zaufanie sobie

Aktywność oparta na powyższych założeniach daje poczucie wyjątkowej sprawczości, mocy, zaufania do siebie i swych możliwości. Tym samym aktywizuje i motywuje do podejmowania wyzwań. To nastawienie wobec rzeczywistości i siebie ukształtowane przez formy rekreacji pozostaje w człowieku i może stanowić źródło mobilizacji w sytuacjach trudnych, stresowych, związanych z zagrożeniem zdrowia i życia chorobą. Trzeci składnik kształtujący poczucie koherencji to poczucie zaradności (manageability). Jest to „stopień, w jakim człowiek postrzega dostępne zasoby jako wystarczające, by sprostać wymogom, jakie stawiają bombardujące go bodźce” (Antonovsky 1995: 33). Antonovsky podkreśla, że „dostępne” to tyle co „takie, którymi człowiek zawiaduje sam, jak i zasoby, którymi dysponują uprawnieni do tego inni – małżonek lub małżonka, przyjaciele, koledzy, Bóg, historia, przywódca partii, lekarz – na których może w swoim odczuciu liczyć, którym ufa” (Antonovsky 1995: 33). Doskonałą płaszczyzną kształtowania poczucia zaradności człowieka są formy rekreacji związane m.in. z survivalem czy wspinaczkami wysokogórskimi. Kształtują one bowiem właśnie poczucie zaradności w trudnych warunkach. Kształtują umiejętność postrzegania otaczającego środowiska nie tylko jako źródła zagrożenia, lecz także źródła czynników, które umożliwiają przeżycie. Wyzwalają w człowieku siłę przetrwania, budują umiejętność rozwiązywania sytuacji trudnych na podstawie dostępnych, często ubogich zasobów. Pokazują także znaczenie relacji międzyludzkich, rolę wzajemnych zależności, które albo ułatwiają stawienie czoła trudnościom, albo je uniemożliwiają. Między trzema składnikami poczucia koherencji istnieją wzajemne związki i zależności. Jednakże tylko równomierny i proporcjonalny ich rozwój decyduje o trwałości i sile poczucia koherencji. Antonovsky podkreśla, iż wszystkie trzy są jednakowo istotne i w jednakowym stopniu decydują o skutecznym zbliżaniu się do stanu zdrowia (Antonovsky 1995: 37). Koncepcja Antonovsky’ego odbiega od definicji zdrowia sformułowanej przez WHO. Dynamizm tej definicji przejawia się w odejściu od dychotomicz- nego podziału choroba – zdrowie ku ujęciu zdrowia jako kontinuum.