Znaczny wpływ na ukształtowanie całościowej struktury człowieka, na treść jego myśli, aktywność ruchową i stosunki z innymi ludźmi wywiera osobowość. Owo pojęcie określa psychofizjologiczny, uwarunkowany społecznie zespół cech i właściwości człowieka, które umożliwiają wyjaśnienie, przewidywanie i ukierunkowane świadome działanie. Osobowość zmierza w każdym akcie aktywności twórczej do opanowania przyrody, do utrzymania założonego poziomu funkcjonowania w ramach przyjętej ogólnej koncepcji życia. Osobowość jest afirmacją wewnętrznej jedności tych zjawisk (częstokroć pozostających w sprzeczności), dzięki którym jednostka ludzka umiejscawia siebie w środowisku, w społeczeństwie, w życiu. Wpływa zatem na losy jednostki, oddziałuje też na jej zdrowie, decyduje, organizuje i kontroluje działania człowieka (Kosiewicz 1985). Można przyjąć, że każde humanistyczne ujęcie czasu wolnego o wydźwięku postulatywnym zawiera, bądź zawierać będzie, wskazówki dotyczące rozwoju i doskonalenia osobowości, mogącej w odpowiedni sposób oddziaływać na kształt i strukturę całej jednostki ludzkiej, na poziom jej myślenia, konstrukcję cielesną oraz na kształcenie jak najlepszych relacji międzyludzkich. Powstaje w związku z tym problem: czemu ma służyć doskonalenie osobowości w czasie wolnym? Czy ma mieć charakter autoteliczny – tzn. stanowić cel sam w sobie, czy też instrumentalny? A jeśli instrumentalny, to jaki cel, czy jaki zespół wartości jest nadrzędny w stosunku do urzeczywistnianych w czasie wolnym założeń? Joffre Dumazedier stwierdza, że „czas wolny jest zespołem zajęć, którym jednostka może się z własnej woli poświęcić w okresie wolnym od obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych albo w celu wypoczynku lub rozrywki, albo też dobrowolnego udziału w życiu społecznym czy też wreszcie w celu rozwoju własnych nieskrępowanych zdolności twórczych” (Dumazedier 1962). Zarzuca się owej definicji m.in. pominięcie odniesień do problemów związanych z uprawianiem zawodu.
