Definicja zdrowia

Na polu rozważań związanych z rekreacją zwykle występują odwołania do definicji zdrowia sprecyzowanej prze Word Health Organization (WHO – Światową Organizację Zdrowia): „Zdrowie to nie tylko nieobecność choroby i niedołęstwa, ale stan dobrego fizycznego, psychicznego i społecznego samopoczucia” (Woynarowska 2000: 19). Definicja ta uwzględnia całościowe (holistyczne) i pozytywne (dobre samopoczucie, „dobrostan”) rozumienie zdrowia. Obecnie jednak zarzuca się jej nieuwzględnienie dynamicznych związków między poszczególnymi wymiarami zdrowia oraz pominięcie jego aspektu duchowego. W definicji tej zdrowie jest sprowadzone do stanu idealnego, niemożliwego do osiągnięcia dla większości ludzi. Zastępowane jest również niejasne pojęcie zdrowia równie niejasnym pojęciem dobrostanu (Słońska 1994: 37-52). Dlatego też warto wprowadzić do obszaru teorii rekreacji definicję zdrowia Arona Antonovsky’ego. Tym bardziej że definicja ta niesie ze sobą sposób rozumienia człowieka, który w teorii rekreacji wydaje się szczególnie wskazany. Ów model antropologiczny stwarza bowiem fundament, który uzasadnia pewne formy rekreacji. Dostarcza on także argumentów tłumaczących związki rekreacyjnej aktywności człowieka z kształtowaniem nie tylko jego cielesności czy własności natury psychicznej, lecz także sfery aksjologicznej, noetycznej i kognitywnej człowieka. Punktem wyjścia dla teorii Antonovsky’ego jest założenie, że naturalnym stanem człowieka nie jest stan równowagi, homeostazy, ale stan zmienności, heterostazy, entropii, nieuporządkowania, będący rezultatem zmian wewnątrz i na zewnątrz organizmu. Antonovsky porzuca patogenetyczną perspektywę i jako komplementarną proponuje spojrzenie salutogenetyczne na zagadnienia związane ze zdrowiem i chorobą. Cechą charakterystyczną koncepcji zdrowia Antonovsky’ego jest odejście od dychotomicznego podziału na zdrowie i chorobę. Te pojęcia stanowią dwa skrajne bieguny wspólnego kontinuum, przejście od jednego stanu do drugiego ma tu charakter płynny i podlega kwalifikacji ilościowej. Choroba zostaje wpisana w naturę egzystencji człowieka i także wobec niej człowiek musi zająć stanowisko.